Kolano skoczka – kontuzja sportowców

Entezopatia więzadła rzepki (kolano skoczka) to specyficzne, często występujące zmiany chorobowe więzadła rzepki. Mimo dużej wytrzymałości, więzadło własne rzepki na skutek regularnie powtarzanego przeciążenia układu wyprostnego stawu kolanowego może ulec uszkodzeniu. Entezopatia więzadła rzepki stanowi jedną z najczęściej występujących kontuzji u zawodników, uprawiających zwłaszcza dyscypliny skocznościowe (indywidualne i zespołowe).

Występuje zarówno u zawodników zawodowych, jak i u osób trenujących sporty na poziomie rekreacyjnym. Kolano skoczka jest zazwyczaj spotykane u koszykarzy, siatkarzy, lekkoatletów, piłkarzy ręcznych i nożnych. Konsekwencją kalana skoczka jest osłabienie więzadła rzepki lub jego przerwanie co skutkować może przedwczesnym zakończeniem kariery przez sportowca.

Anatomia

Staw kolanowy jest największym stawem ludzkiego ciała oraz należy do grupy szczególnie wrażliwych i ulegających uszkodzeniom. Łączy on kość udową i piszczelową, a staw współtworzy rzepka, zachodzą w nim ruchy zgięcia i prostowania jak również ruchy obrotowe lecz tylko w pozycji zgiętego kolana. Staw zabezpieczają liczne więzadła i ścięgna. Jednym z nich jest więzadło rzepki, tworzy ono centralną część wspólnego ścięgna mięśnia czworogłowego uda, które rozpięte jest między dolnym brzegiem i przednią powierzchnią rzepki a guzowatością kości piszczeli. Więzadło to, jest bardzo wytrzymałym pasmem o długości 5-8 cm, szerokości 3 cm i grubości 0,4 – 0,5 cm, które umożliwia przez aktywność mięśnia czworogłowego wyprost w stawie kolanowym.

Występowanie

Kolano skoczka jest często spotykane u zawodników trenujących dyscypliny wymagające dużej ilości skoków eksplozywnych. Badania epidemiologii entezopatii więzadła rzepki na sportowcach różnych dyscyplin ujawniły częstość występowania na poziomie 14,2% (87 stwierdzonych przypadków na 613 sportowców), lecz biorąc pod uwagę również sportowców którzy zgłaszali obecność objawów w przeszłości, częstość występowania wzrasta do 22,5% (138 na 613 sportowców).

Objawy

Standardowy obraz entezopatii więzadła rzepki charakteryzuje się nadwrażliwością w okolicy podrzepkowej, ostrymi, przeszywającymi bólami wytwarzanymi przez napięcie mięśnia czworogłowego. Ból wzmaga się z upływem czasu, występuje czasami również sztywność i obrzęk kolana. Dolegliwości występują zazwyczaj podczas biegania, skakania, kopania oraz kucania czy chodzenia po schodach.

We wczesnym przebiegu tej kontuzji, dyskomfort może całkowicie ustąpić podczas ćwiczeń, co sprawia, że sportowiec często lekceważy kontuzję i nie poddaje się leczeniu. Kontynuowanie aktywności pomimo dolegliwości z czasem powoduje nasilenie bólu i pogorszenie osiągów sportowych.

Diagnostyka kolana skoczka zawiera w składzie wywiad, badanie kliniczne, obrazowe. Określane są sytuacje powodujące ból, jego charakter oraz czas trwania. Charakterystycznymi objawami klinicznymi jest poszerzenie zarysu więzadła, osłabienie i zanik mięśnia czworogłowego.

Badanie radiologiczne najczęściej stosuje się, aby wyeliminować inne ewentualne przyczyny dolegliwości. W przypadku kolana skoczka badanie rentgenowskie może wykazać reakcje okostnej rzepki oraz wapnienie więzadła rzepki w postaci przejaśnienia w dolnym biegunie rzepki. W późniejszych etapach rozwoju entezopatii, przejaśnienie będzie się wydłużać aż do powstania tzw. znaku zęba.

Wydłużenie dolnego brzegu rzepki u tenisisty z długą historią kolana skoczka (Roels i wsp., 1978).

Leczenie

Celem programu leczenia zachowawczego w przypadku tendinopatii więzadła rzepki powinno być obniżenie przeciążenia oraz przyspieszenie syntezy włókien kolagenowych oraz zwiększenie jego wytrzymałości.

Jedną z głównych przyczyn rozwoju kolana skoczka jest przeciążenie więzadła własnego rzepki, więc terapia początkowa powinna polegać między innymi na zredukowaniu obciążenia aby ograniczyć progresje entezopatii. Całkowite zrezygnowanie z aktywności sportowej nie jest dobrą metodą ze względu na niekorzystne skutki unieruchomienia, dlatego obciążenie powinno być obniżane o tyle o ile jest to konieczne.

Mimo, że obciążenie mechaniczne jest jednym z głównych czynników sprawczych w rozwoju kolana skoczka, jednak również dowiedziono, że obciążenie więzadła rzepki w odpowiedni sposób wpływa korzystnie na jego funkcjonowanie, a ćwiczenia wzmacniające odgrywają zasadniczą rolę w leczeniu tendinopatii więzadła rzepki. Badania wykazały, że odpowiednie obciążanie ścięgna stymuluje właściwe usieciowanie kolagenu oraz zwiększa metabolizm tenocytów.

Kinesiotaping

Kinesiotaping czyli metoda leczniczego naklejania specjalnego rodzaju plastrów na wybrane partie ciała. Uważa się, że wpływa ona na redukcję bólu, zwiększenie zakresu ruchu w stawie oraz zmniejszenie stanu zapalnego.

Fala uderzeniowa

Terapia falą uderzeniową, jest nową metodą leczenia, niektóre badania wykazały znaczącą poprawę wyników u pacjentów z kolanem skoczka ze skutecznością 90%. Zabieg ten uśmierza ból, usprawnia procesy regeneracji tkanek, przyspiesza metabolizm, redukuje napięcia oraz stymuluje nowe fibroblasty, a dzięki temu wytwarzane są nowe zasoby kolagenu. W konsekwencji wpływa na sprawniejsze działanie stawów oraz towarzyszących im innych elementów układu ruchu.

Więcej o fali uderzeniowej pisaliśmy tutaj.

Powrót do zdrowia

Właściwe leczenie musi opierać się na znajomości podstaw patogenezy tendinopatii więzadła rzepki. Objawy sygnalizujące zwyrodnienia pojawiają się niestety zazwyczaj już w dość zaawansowanej fazie uszkodzenia więzadła. Rozwój entezopatii przed jej wykryciem oraz stosunkowo wolnym metabolizmem więzadła, może oznaczać długi powrót do zdrowia. W przypadkach przewlekłych, powrót do sprawności może trwać nawet 4 – 6 miesięcy, u sportowców o krótkim czasie trwania kolana skoczka odzyskanie pełnej zdolności sportowej może trwać 1 – 3 miesiące.